शिशिरागम

चंद्रकिरणांनो, तुम्हां
वाजते का कधी थंडी
स्वतःची ? मध्यरात्री हिवाळ्यात हुडहुडी !

नाही ना ? मी म्हणुनीच
लांबविले मरणाला;
गारठून जाल जेव्हा-
चिता हवी शेगोटीला.

सचिंत पारध गोड तत्त्वतः
सोडूनि देतों अता सुखाने !

सावज मागे, पुढे शिकारी !
गति-धुंदी की भरे शरीरीं;
नसानसांतुन वेग चढे शिरीं;
वळुनी बघणें आता कसलें !

पाय लागले डोंगरमाथां,
गतिमत्त्वाने एकतानता,
प्रभू-पावले लांब तेजतां-
अंधुक पारध तिथे संपणे

प्रीतीची दुनिया सुहास, हसते वाऱ्यावरी भाबडी;
स्वानंदें रमते समुत्सुक जनीं निर्हेतुका बापुडी;
अद्वैतांतिल मंजु गीत-रव तो आलापुनी गुंजनीं,
राही मग्न अशीच गोड अपुल्या स्वमांत रात्रंदिनीं.
आशांची बकुलावली विकसली मंदस्मितें भोवती;
ईषत्कंपितकल्पनाकिसलयीं निष्काम डोलेल ती !
चाखावा मकरंद त्यांतिल जरा; जावें, झुलावें जरा;
शंकाही नच की कधी वठुनि हा जाईल गे मोगरा.
सौख्याभाव नि सौख्य एकच इथे संवेदनाजीवनीं;
नीती आणि अनीति संभ्रम फिटे स्नेहार्द्र संभावनी;
संध्यादेवि उषेसह प्रगटते आकाल नीलांबरी;
येई गे, अजरामरत्व मरुनी निर्वेध ताऱ्यांपरी.

मन वाचनिं आज ना रमे; स्मृति होते तत्र एकसारखी;
हुरहूर भरून ये हृदीं; भर संख्या करि त्यांत आणखी.
बसलों म्हणुनीच येउनी —जग-कोलाहल लांब मागुती
दगडावर याच, ज्यावरी गतकाळी तव स्निग्ध संगती.

जातेस तरि सुखाने । जा आपुल्याच ठायां;
हृदयांत साठलेलें । गेलें न रूप वाया.
ही एक मुग्ध कलिका । ताऱ्यास वेड लावी,
परि तत्प्रभात-अश्रू । हृदयीं दुजीच ठेवी,
आधार या तरूचा । वरती चढावयाला,
आलिंगणें लतेने । स्नेहें वरी दुजाला.
ही रीत काय नाही । येथील कोमलांची,
अपवाद त्यास कैशी । होशील एक तूंची !

रेताड जीवनांत । भवितव्यता-किनारीं,
अति तीव्र वेदनांनी । व्याकूळतां जिव्हारीं,
सौंदर्यरूप ईशा । भावें बघून हृदयीं,
मम पोळल्या जिवाला | लाभेल दिव्य शांती.

तारुण्य-रूप जातां । बघशील बावरून,
शांती अशांततेची । तूतें न तीहि जाण.

गेलों विदूषक ठरुनी सुहास !
दान्ते-नि-शेक्सपिअर-संगत आसपास
कोठे तरी स्वमरणोत्तर भाग्यकालीं—!
हाही विचार न कमी मज शांतिदायी.

आलों-स्वतंत्र तव भाव ! स्वतंत्रतेने
आराधण्या प्रथम तन्मय आर्जवाने,
प्रेमार्तता उघड बोलुन दाखवीली
—शब्दांत, जे दरर्शत बालिश अन्य वेळी.
दोघेंच आपण सुहास, न पाहणारा,
निश्चिंत-चित्त बघ मांडुनि हा पसारा
विश्वासपूर्ण बसलों मम भावनांचा,
रागानुराग नि विनोदमय स्तुतीचा.
किंचित् क्षणांत वरती तत्र दृष्टि जावी,
अन् हासरी चमक टोचनिं वेड लावी !
होतें निवांत मन संशयशून्य, भोळें;
अर्थाविना सरस-वाक्पटुताहि बोळे.
किंचित् पुन्हा नजर ही वरती करून
तूं हासतां बघितले फिरवून मान,
—भांबावलों— स्तिमित—बावरलों—कळेना
कोठे, कसा, कुठुनि मी.........

झाली चूक ! —क्षमस्व ! वेड असलें जन्मांतुनी लागतें,
तेंही एकच वेळ ! नेत्र उघडे ठेवून ना दोनदा :
मौर्ख्याचा जगणें कलंक न असा लावून घेतां कदा,
सर्वांनाच कुठे शहाणपण हे देवाघरीं लाभतें !
ज्यांना संकट, दुःख, भीति अथवा चिंता, निराशाच ना,
ज्यांचे खोल न जीवनानुभव गे, ज्यां भावना वावडी,
टक्के वा नच टोणपे पचविले, —प्रज्ञा तयांची बडी !!—
त्यांनी योग्यच हासणें, हिणविणें, संतप्त कष्टी जनां.
बेमालूमपणें बनावट अशा नाण्यांतुनी संपदा
घ्यावी साठवुनी अचूक ! —शिकलों नाहीं परी ही कला.
घामाने भरलें कपाळ, —सुकली ही जीभ ! —शोधी जला

जा जाई आता, परतुनि कां हाससी ?
कां उगाच वळवुनि मागे
आपुली नजर, भारिसी !

स्थितधी न जरी मी, मानी तरि मानिनी,
नच अवाक्षराही एका
काढीन कधी नाणी.

ये वीणारव मधु, मंजुळ पवनांतुनी,
डबडबती ऐकुनि डोळे
कारुण्य-सुधा-सिंचनीं.

परि एकहि भोळा अश्रू जो तेथुनी
पडणार, तोंच घेईल
हृदयाग्नि तया शोषुनी.

धगधगत निखारा हृदयीं हा कोंदुनी,
मत्प्रसन्नवदनीं छाया
वरि शीतल चंद्राहुनी.

ही पाझरते तव शांत शरच्चंद्रिका !
निशिगंध दरवळे भोती,
पुलकिता मार्ग-वालुका.

मायावी गुजगोष्टि गुल्गुल् मुदें; आलिंगनीं तत्पर;
किंवा चुंबनलोलुप स्मित सदा ओठांवरी नाचरें!
झालीं दंग सुहास, प्रेम-युगुलें ऐशीं मजेखातर;
-विश्वाच्या बगिच्यांत हीं भिरकिती कालांबरी पाखरें.
हासे ज्यां क्षणभंगुरत्व विजयें वाखाणुनी कौतुकें,
लीला या लटक्या बघून निमिषोत्पुल्ला सुदैवानिलें;
माझेंही तुज प्रेम काय गमलें या टर्फलांसारिखें,
ज्यांच्यांतील जिवंत जीवनरसा सौख्यें असे शोषिलें ?
नाही - ! मद्हृदयीं सुरा खुपसतां मी आत्महत्येस्तव,
रक्ताची चिळकांड ही उसळुनी एका कमानींतुन
येवोनी भिजवील कोमल तशा या शुभ्र पायां तव;